Herstelacademies zijn een nieuw begrip in Nederland. Ze ondersteunen deelnemers met psychische problemen zodat zij op eigen kracht hun leven kunnen inrichten. Ruim vijf jaar na de oprichting van de eerste vestiging van Enik Recovery College in Utrecht is het hoog tijd om een uitgebreid onderzoek te doen naar dit initiatief. Wat betekent Enik voor haar deelnemers? Hoe beïnvloedt deelname aan Enik iemands herstel? En hoe vindt een herstelacademie haar plek binnen de geestelijke gezondheidszorg in Nederland? Om deze vragen te beantwoorden is intensief onderzoek nodig waarbij alle perspectieven worden meegenomen.

Herstelacademies: nieuw in het Nederlandse zorglandschap

Herstelacademies, ook wel Recovery Colleges genoemd, zijn in Nederland nog betrekkelijk nieuw. Ze hebben als doel om het herstelproces van de deelnemers met psychische problemen te ondersteunen. Niet ‘behandelen’ of ‘genezen’, maar ‘leren’ staat centraal: door het delen van ervaringen leren deelnemers om te gaan met kwetsbaarheden en bouwen op die manier aan hun eigen leven vanuit eigen kracht. Kenmerkend daarbij is dat dit gebeurt in een omgeving die geheel georganiseerd wordt door ervaringsdeskundigen: mensen die met soortgelijke psychische problemen worstelen in het leven. Zij worden ook wel peers genoemd. 

Enik Recovery College is een voorbeeld van zo’n herstelacademie en is een initiatief van Lister (een instelling voor beschermd en begeleid wonen). Inmiddels heeft Enik zeven locaties in de omgeving van Utrecht. Geïnteresseerden kunnen deelnemen aan diverse workshops, werkgroepen en Retreats. Ook kunnen zij bijvoorbeeld de WRAP-training (Wellness Recovery Action Plan) volgen om een persoonlijk herstelplan te maken. Wat een herstelacademie als Enik zo uniek maakt, is dat de mensen die een werkgroep komen volgen, later zélf een werkgroep kunnen geven.

Promotieonderzoek naar de betekenis en het effect van herstelacademies in Nederland

Eind 2021 zijn Tranzo en het Trimbos-instituut in samenwerking met Lister en de Gemeente Utrecht daarom gestart met een vierjarig promotieonderzoek naar ‘de betekenis en het effect van herstelacademies in Nederland’. Door middel van verschillende methodes biedt dit onderzoek meer inzicht in de effectiviteit, betekenis en kosten van een Recovery College. Zo krijgen we in beeld hoe een herstelacademie past in het huidige Nederlandse zorglandschap. 

In het kader van co-creatie wordt niet alleen onderzoek verricht binnen, maar ook mét Enik. Deelnemers van Enik zullen als co-onderzoekers worden getraind en worden betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het project. Dit doen zij bijvoorbeeld door vragen op te stellen, interviews af te nemen en thema’s in kaart te brengen. Op deze manier zorgen zij ervoor dat hun waardevolle perspectief wordt meegenomen in het onderzoek. 

Resultaten in 2025 verwacht

Het Trimbos-instituut en het departement Tranzo van Tilburg University voeren het vierjarige onderzoek uit dat loopt tot eind 2025. Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting tot Steun VCVGZ, Lister en Gemeente Utrecht. Het promotieteam bestaat uit:

  •       Marloes van Wezel, promovendus bij Tranzo, Tilburg University en het Trimbos-instituut.  
  •       Drs. Christien Muusse, onderzoeker bij het Trimbos-instituut. Zij bracht als onderzoeker tijd door bij Enik toen de eerste locatie in Hoograven werd opgericht, en schreef daar een boek over: Ruimte voor peer support!.
  •       Prof. dr. Hans Kroon, hoogleraar Ambulantisering en Deïnstitutionalisering bij de Academische Werkplaats Geestdrift van Tranzo, Tilburg University en programmahoofd Zorg en Participatie bij het Trimbos-instituut.
  • Prof. dr. Dike van de Mheen, hoogleraar Transformaties in de Zorg en departementshoofd van Tranzo, Tilburg University.

Voor vragen over dit project kunt u contact opnemen met Marloes van Wezel: MWezel@trimbos.nl / m.m.c.vanwezel@tilburguniversity.edu

Bron: www.trimbos.nl